HOOFDSTUK 4 De “ommezwaai” in het beheer van het leen

Zoals in hoofdstuk 1 reeds werd vermeld heeft koning Willem I in 1829 enkele Koninklijke Besluiten van toepassing verklaard. Deze twee Besluiten bevatten uitgewerkte regelingen inzake het bestuur van en het toezicht op de lenen, waarbij een belangrijke toezichthoudende taak voor Gedeputeerde Staten is neergelegd. Op 26 juli 1976 is Boek 2 van het Nieuw Burgerlijk Wetboek in werking getreden. Volgens artikel 58 van de hierbij horende Overgangswet (de wet die de overgang regelt van de situatie van vóór 26 juli 1976 naar de situatie van na die datum) worden de lenen thans aangemerkt als stichtingen in de zin van Boek 2 van het Nieuw Burgerlijk Wetboek. Hierbij moeten de lenen voldoen aan de bepalingen, zoals hierin genoemd worden.

De belangrijkste bepaling hiervan is dat het bestuur van het leen (dat nu dus een stichting is geworden) een notariële akte moet laten verlijden, waarin de statuten van het leen zijn opgenomen. De wet bepaalt dat binnen een periode van drie jaren na de inwerkingtreding van genoemd Boek 2, derhalve uiterlijk op 26 juli 1979, aan de verplichting tot het laten verlijden van een notariële akte moet zijn voldaan. Aan het niet tijdig voldoen aan deze verplichting heeft de wet enkele consequenties verbonden. Zo heeft dat onder andere tot gevolg dat de bestuurders hoofdelijk aansprakelijk zijn voor rechtshandelingen, die namens de stichting zijn verricht.

Bovendien kan de stichting op vordering van het Openbaar Ministerie door een beschikking van de rechtbank worden ontbonden. Verder is het zo dat, zolang het bestuur van het leen nog geen notariële akte heeft laten verlijden, Gedeputeerde Staten op grond van de Koninklijke Besluiten van 1821 en 1823, in verband met het bepaalde in artikel 58, vijfde lid van de eerdergenoemde Overgangswet, hun toezichthoudende taak op de lenen behouden.

Uit hoofde van deze taak bereikte een brief van Gedeputeerde Staten van Friesland het Gemeentehuis van Leeuwarden in maart 1990. Hierin werd gewezen op de aanpassing van het leen aan de nieuwe bepalingen van Boek 2 van het Nieuw Burgerlijk Wetboek.

Spoedig hierna werd notaris van Terwisga te Leeuwarden verzocht een concept te maken van de statuten van de Stichting Doctor Douwe Tietemaleen.

Op de vergadering van dinsdag 18 september 1990 werden deze statuten aangenomen en besloot het college het dr. Douwe Tietemaleen over te dragen aan het bestuur van de Stichting Dr. Douwe Tietemaleen in oprichting. Zoals in de slotbepalingen van de ontwerp statuten was voorgesteld bestaat dit bestuur uit twee personen, die reeds in de “sollicitatiecommissie” ten behoeve van het periodiek toekennen van pensies van het leen zaten, alsmede het hoofd afdeling voortgezet onderwijs van de dienst Welzijn van de `Gemeente Leeuwarden.

Op 2 oktober 1990 werd dit besluit van B&W van Leeuwarden, alsmede de statuten ter goedkeuring aan de Minister van Onderwijs en Wetenschappen verzonden. Ruim een half jaar later werd een ter zake doend antwoord ontvangen met de suggestie de terminologie van onderwijssoorten aan te passen aan die van de huidige tijd. Zonder afbreuk te doen aan de strekking van de erflater werd artikel 2 in die zin dus gewijzigd. Inmiddels hadden Gedeputeerde Staten van Friesland ook hun goedkeuring verleend aan de statuten. Aldus veranderde de status van het Doctor Douwe Tietemaleen na bijna 5 eeuwen van een door Burgermeester en Wethouders beheerd leen in een Stichting met een eigen bestuur. In de drang naar deregulatie van overheidstaken in de zeventiger jaren was dit proces dus ingezet. Gezien de enorme correspondentie die alleen al dit specifieke geval met zich meebracht, alsmede het aantal duur betaalde, navenante mensuren moeten er vraagtekens worden gezet bij deze “ommezwaai”. Alleen de tijd zal leren hoe de toekomst van dit eeuwenoude leen er uit zal zien.

In de hoop dat nog vele beneficianten op bescheiden wijze gebruik kunnen maken van het Doctor Douwe Tietemaleen en in hommage aan mijn vader, wijlen Drs. C.N. de Boer, auteur van dit boekje, werd dit laatste hoofdstuk toegevoegd.


terug


terug naar titelpagina